Türk epik felsefi düşüncesi ve Nizami Gencevi'nin Sırlar Hazinesi mesnevisi

Nizami Sırlar Hazinesi’ne adlı mesnevisinde folklor ürünlerini ve halk yaratıcılığını yaygın olarak kullanmıştır. Manevi ahlaki değerlere adanmış yirmi sohbetin kaleme aldığı hikayelerin neredeyse tamamında, arasında dolaşan efsane anlatılardan faydalanmıştır. Hazinesi, “Nuşiravan ile Baykuşların Sohbeti”, “Sultan Sencer Yaşlı Kadının Hikayesi”, “Bir Şehzadenin “Harnel Reşid Berberin Hikayesi” şiirleri, “Avcı Köpek Kürk Masalı”, “Firidun Geyik Masalı” gibi eserleri doğrudan Azerbaycan folklorunun, efsanelerinin izlerini taşımaktadır. Hazinesi eserinin her sohbetinde (makalatında) manevi bir tema sunulur. Sohbetlerdeki ana konular insan, evren, hayat, maneviyat konuları kapsamaktadır. Sohbetlerinde okuyuculara tavsiyelerde bulunurken, hikayelerinde de bu tavsiyeleri estetik yapıda desteklemekte doğrulamaktadır. Benzer anlatımları, anıtımız Dede Korkut destanında da görebilmekteyiz. Bilindiği Korkut, hikayelerinin mukaddimesinde verdiği tavsiyeleri, öğretici şekilde karşımıza çıkarmaktadır. eserin şiirsel yapısının destan geleneğiyle ilişkilendirilmesinin nedeni, Nizami’nin yaşadığı dönemde, sözlü edebiyat geleneğinden güç alan, sözel kültüre dayalı yazılı örneklerinin varlığıyla ilişkilendirilebilir. folkloru yaratıcı yaklaşımla ele almış, kullandığı tüm metinlerini yeni edebi fikirler süzgecinden geçirmiştir. Bu kalıplarına fikirler, anlamlar yüklemiştir. için Türk destanları, milli kimliğinin, devlet tarihinin ruhun tükenmez hazinesidir.